Ειδικότερα, επιδιώκει:
- να δώσει στους εκπαιδευτικούς αυτό το υλικό ως συμπληρωματικό εργαλείο, κυρίως για τα μαθήματα ιστορίας, γλώσσας και λογοτεχνίας, την ευέλικτη ζώνη, το μάθημα project, τις σχολικές γιορτές,
- να ενθαρρύνει τους μαθητές να κατανοήσουν και να νοηματοδοτήσουν ιστορικά, πολιτισμικά και οικονομικά δεδομένα μέσω έρευνας πηγών (μαρτυρίες, αρχεία, οπτικό υλικό),
- να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν μία ευρύτερη προοπτική για την ιστορία μέσω ποικιλίας πολυτροπικών κειμένων (video, αφηγήσεις, μνημεία),
- να βοηθήσει τους μαθητές να εκτιμήσουν την ειρήνη και τη συμβολή της Γερμανίας σ’ αυτήν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (γερμανικές αποζημιώσεις, δημόσια αναγνώριση της ενοχής, ημέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος).
- Η βία κατά του άμαχου πληθυσμού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: περιπτώσεις μαρτυρικών χωριών
- Τα παιδιά και η καθημερινή ζωή στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
- Το Ολοκαύτωμα: η ζωή πριν, οι μαρτυρίες μετά. Η κοινωνική θέση των Εβραίων προπολεμικά
Τα τρία αυτά σενάρια μπορούμε να πούμε ότι χρησιμοποιούν και υλοποιούν την Ιστορία, την Τοπική Ιστορία και τις «μικροϊστορίες».
- Τόποι-μνημεία-μουσεία για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης
Το σενάριο αυτό αφορά στα τεκμήρια του παρελθόντος και χρησιμοποιεί την Αρχαιολογία, τις Μουσειακές Σπουδές, την Παιδαγωγική.
- Φωνές παιδιών για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα
Στο σενάριο αυτό η λογοτεχνία συνδυάζεται με την Ιστορία, τη μουσική τον κινηματογράφο…
- Η Τέχνη ως μαρτυρία: Το Ολοκαύτωμα μέσα από την Τέχνη
Στο σενάριο προσεγγίζεται μια άλλη πτυχή του Ολοκαυτώματος μέσα από την τέχνη, και συγκεκριμένα τη ζωγραφική.
Τα «σενάρια» απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς του Γυμνασίου αλλά και της Α΄ Λυκείου και μπορούν να λειτουργήσουν ως συμπληρωματικό υλικό προς τα σχολικά βιβλία της Ιστορίας και της Λογοτεχνίας (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας). Μπορούν, ακόμη, να χρησιμοποιηθούν ως υλικό για το μάθημα του project ή της Τοπικής Ιστορίας ή ως υλικό διδασκαλίας για την ευέλικτη ζώνη. Τέλος, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υλικό για τις σχολικές γιορτές. Δεν μας πειράζει καθόλου να γίνει δημιουργική ανασύνθεση του υλικού μας. Είναι όλα ελεύθερα για δημιουργική αξιοποίηση.
Τα σχέδια διδασκαλίας είναι διαθεματικά, δηλαδή για την προσέγγισή τους συμβάλλουν πολλές επιστήμες και χρησιμοποιούνται πολλές πηγές διαφόρων επιστημών και επιμέρους κλάδων. Λ.χ. στο σενάριο «Η βία κατά του άμαχου πληθυσμού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο: περιπτώσεις μαρτυρικών χωριών» συνυπάρχει η Ιστορία με την Τοπική Ιστορία και οι ιστορίες με τις μαρτυρίες. Στο σενάριο «Τα παιδιά και η καθημερινή ζωή στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» η Λογοτεχνία και η Ιστορία διασταυρώνονται δημιουργικά με τον κινηματογράφο, το θέατρο, τη φωτογραφία… Στο σενάριο «Το Ολοκαύτωμα: η ζωή πριν, οι μαρτυρίες μετά» συνυπάρχουν η Ιστορία, η Τοπική Ιστορία και οι προσωπικές ιστορίες με τις Εβραϊκές Σπουδές, την Τέχνη, τις μαρτυρίες. Στο σενάριο «Τόποι-μνημεία-μουσεία για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο» διασταυρώνονται η Αρχαιολογία, η Ιστορία και η Τοπική Ιστορία, η Λογοτεχνία, οι μαρτυρίες. Τέλος, στο σενάριο «Φωνές παιδιών για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα» η Ιστορία τέμνει τις ιστορίες −αυτοβιογραφικές ή μυθοπλασίας− η μουσική και ο κινηματογράφος έρχονται να συνδράμουν στην ενσυναίσθηση και στην κατανόηση της φρίκης του πολέμου.
Κεντρικός άξονας και παιδαγωγική κατεύθυνση είναι να έρθουν όλα στα μέτρα και στο βλέμμα των μαθητών: η Ιστορία και οι ιστορίες, τα μνημεία, η φρίκη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η τέχνη, η λογοτεχνία, η μουσική, ο κινηματογράφος. Η γλώσσα του μαθήματος να είναι απλή και η προσέγγιση χωρίς να είναι αντι-επιστημονική να διακρίνεται για απλότητα και ευκρίνεια. Ταυτοχρόνως, να ενσωματωθούν στην παραπάνω προσέγγιση σύγχρονες ερμηνείες των φαινομένων αυτών ώστε να ανταποκρίνονται τόσο στις τρέχουσες επιστημονικές προσεγγίσεις όσο και σε ερωτήματα που προκύπτουν μέσα στην αίθουσα από τους μαθητές.
Τα έξι σενάρια επικοινωνούν μεταξύ τους όχι μόνο γιατί τα φτιάξαμε σχεδόν από κοινού, αλλά γιατί ασχολούνται με παρεμφερή θέματα, χρησιμοποιούν, πολλές φορές, κοινή βιβλιογραφία και γιατί στην πορεία της δημιουργίας τους φτιάξαμε «κοινή γλώσσα». Κυρίως όμως μοιράζονται την κοινή μας πεποίθηση για τη χρησιμότητα της ανθρωποκεντρικής αντίληψης για την ιστορία όταν διδάσκουμε νέους. Στα σχολικά βιβλία (και ορθώς) υπάρχει η πολιτική και στρατιωτική ιστορία, οι μάχες, οι αιτίες και τα αποτελέσματα, η επίσημη αφήγηση για την Ιστορία με κεφαλαίο Ι. Δεν υπάρχει χρόνος να εστιάσει ο φακός στις ιστορίες (πολλές και διαφορετικές με ι μικρό) μεμονωμένων τόπων ή και ανθρώπων. Όμως η παράθεση αυτών των πολλών μικρών ιστοριών και ταύτιση των μαθητών και μαθητριών με συγκεκριμένους ανθρώπους που έζησαν, υπέφεραν, έδρασαν και άφησαν το χνάρι τους στον τόπο είναι πολύ πειστικότερη από την ψυχρή επιστημονική ιστορική αφήγηση.
Τα σενάρια μπορούν να λειτουργήσουν με πολλούς τρόπους και σε πολλά επίπεδα. Το υλικό που προσφέρουν είναι πολυ-επίπεδο και διαβαθμισμένο από τα εύκολα και μικρά στα απαιτητικότερα και δυσκολότερα. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα διδαχθούν ολόκληρα ως έχουν. Ας φανταστούμε ότι είναι ομόκεντροι κύκλοι και ότι οι εκπαιδευτικοί θα «απλωθούν» όσο επιθυμούν και όσο χρειάζεται. Αυτοί γνωρίζουν το επίπεδο της τάξης τους και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Αυτοί γνωρίζουν ποια σημεία χρειάζονται περισσότερη ανάλυση και ποια όχι. Ποια σημεία μπορεί να αντέξουν τα παιδιά να ακούσουν και να εργαστούν πάνω σ’ αυτά.
Δεν χρειάζεται να πούμε, βεβαίως, ότι οι προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας είναι απολύτως ενδεικτικές και δεν δεσμεύουν σε καμία περίπτωση τους εκπαιδευτικούς.
Θα κοινοτυπήσουμε, αλλά ας το πούμε ξανά: ο πόλεμος είναι πάντοτε κακός και δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα νικητές και ηττημένοι. Ειδικά στην Ευρώπη, που είναι η ευρύτερη «πατρίδα» μας, αυτός που ηττήθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ο ανθρωπισμός, η δημοκρατία, ο πολιτισμός και η αισιοδοξία μας για τη θετική επίδραση της γνώσης πάνω στους ανθρώπους, χώρια, βεβαίως από τα 55.000.000 ανθρώπων που χάθηκαν, τις υλικές ζημίες, τα τραύματα… Ο τρόπος με τον οποίο η Γερμανία διαχειρίστηκε και συνεχίζει να διαχειρίζεται τα εγκλήματα πολέμου, τα λάθη, τη συλλογική ευθύνη είναι, κατά την άποψή μας, παραδειγματικός για την αποναζικοποίηση της κοινωνίας και την ανατροπή κάθε ιδεολογίας μίσους.
Στις συζητήσεις στην τάξη καλό να εκτεθούν σε αυστηρή κριτική οι ευρύτατα διαδεδομένες αντι-επιστημονικές απόψεις, όπως αυτή της κατωτερότητας φυλών ή μισαλλόδοξες και ξεπερασμένες αντιλήψεις των «αναθεωρητών ιστορικών», όπως αυτή ότι δεν συνέβη το Ολοκαύτωμα ποτέ και ότι ο αριθμός των 6.000.000 Εβραίων που δολοφονήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι πλαστός. Αυτό που, επίσης, δεν θέλουμε να κάνουμε είναι να μεταφέρουμε με αντιεπιστημονικό τρόπο το παρελθόν στο παρόν κάνοντας αντι-επιστημονικές συγκρίσεις και βαριά ιστορικά λάθη. Λ.χ. η Γερμανία τότε και τώρα είναι ίδια, η άκριτη και λανθασμένη χρήση των όρος «φασισμός» και «ναζιστής»…
Στην ιστοσελίδα συμβάλλουν οι επιστήμες της Ιστορίας, της Προφορικής Ιστορίας και της Τοπικής Ιστορίας, της Φιλολογίας, των Εβραϊκών Σπουδών, της Αρχαιολογίας, της Μουσειοπαιδαγωγικής, των Πολιτισμικών Σπουδών και της Παιδαγωγικής. Ελπίζουμε η δημιουργική αυτή σύζευξη να βοηθά στην προσέγγιση των ζητημάτων που εξετάζουμε τα οποία εκτός από πολύπλοκα είναι και από φιλοσοφική άποψη, πολυσυζητημένα αλλά, εν πολλοίς, παράλογα (irrational).
Για να χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του ποιητή ο οποίος επεχείρησε να βρει την πηγή και την αιτία του άδικου:
«Βαθιά στο χώμα και βαθιά στο σώμα μου θα πάω να βρω ποιος είμαι. Τι δίνω, τι μου δίνουν, και περισσεύει το άδικο»
«Μακριά στο σώμα και μακριά στο χώμα που πατώ πήγα να βρω ποιος είμαι. Τις μικρές ευτυχίες και τ’ αδόκητα συναπαντήματα θησαύρισα, και να με: ανήμπορος να μάθω τι δίνω, τι μου δίνουν και περισσεύει το άδικο»
Πολύ συνειδητή επιλογή μας είναι να αποφευχθούν φωτογραφίες φρίκης και αποτύπωσης τρομακτικών σκηνών. Αρκετές βλέπουν οι μαθητές και οι μαθήτριες στην τηλεόραση. Λ.χ. ο σωρός των αποσκευών από το Μουσείο του Άουσβιτς σήμερα ή τα παιδικά παιχνίδια και ο σωρός των παπουτσιών υπαινίσσονται το τραγικό γεγονός χωρίς να το αποτυπώνουν ρεαλιστικά. Η μουσική και οι ταινίες μικρού μήκους που επιλέχθηκαν επιχειρούν να συγκινήσουν τους μαθητές υπαινικτικά.
Σε κάθε σενάριο υπάρχει ένα Γλωσσάρι το οποίο εξηγεί πολύ σύντομα τους όρους που πιστεύουμε ότι δεν είναι πολύ γνωστοί σε όλους τους εκπαιδευτικούς. Η πολυτροπικότητα , δηλαδή η χρήση εικόνας, φωτογραφίας, έργων τέχνης, μουσικής, κινηματογράφου… πολύτιμη στην κατανόηση των όσων εξετάζονται είναι εμφανής σε όλη την ιστοσελίδα και επιθυμία μας είναι να υπάρχει και στη διδασκαλία.
